Tho Tu¿ng Chàng Lía (6 x 9)

Sách "Tho Tu¿ng Chàng Lía"
c¿a GS Nguy¿n Van Sâm
PHAN T¿N H¿I
(Bài nói chuy¿n trong bu¿i ra m¿t 2 tác ph¿m "Ngu¿i Hùng Bình пnh: N¿i Lo¿n Truông Mây" và "Quê Huong V¿n V¿" c¿a GS Nguy¿n Van Sâm hôm Ch¿ Nh¿t 20-5-2012 t¿i Vi¿n Vi¿t H¿c.)
Tru¿c tiên, xin t¿ gi¿i thi¿u, tôi là m¿t sinh viên cu c¿a Giáo Su Nguy¿n Van Sâm th¿i пi H¿c Van Khoa Sài Gòn tru¿c 1975. Và kính thua th¿y Sâm, em c¿m on th¿y dã có nhã ý m¿i em gi¿i thi¿u m¿t tác ph¿m th¿y v¿a xu¿t b¿n b¿i Vi¿n Vi¿t H¿c.
***
"T¿ng nh¿ng anh hùng Bình пnh và t¿t c¿ anh hùng trên d¿t nu¿c dau thuong c¿a chúng ta."
Ðó là nh¿ng dòng ch¿ trân tr¿ng d¿ t¿ng c¿a Giáo Su Nguy¿n Van Sâm noi trang d¿u trong tác ph¿m m¿i c¿a ông nhan d¿ "Ngu¿i Hùng Bình пnh: N¿i Lo¿n Truông Mây," m¿t tho tu¿ng còn du¿c quen g¿i theo cách dân gian là "Truy¿n Chàng Lía," hay g¿i theo c¿ b¿n là "Van Doan Di¿n Ca."
Sách này do Giáó Su suu t¿m và gi¿i thi¿u l¿n d¿u tiên. Ðây cung là m¿t ki¿t tác Nôm Mi¿n Trung th¿ k¿ 18, theo nh¿n d¿nh c¿a Giáó Su. Tác ph¿m mà quý v¿ dang có trên tay là do GS Nguy¿n Van Sâm gi¿i thi¿u, phiên âm; du¿c h¿c gi¿ Nguy¿n Hi¿n Tâm dính chánh, vi¿t B¿t; và ph¿n chính là t¿ b¿n Nôm cung c¿p b¿i h¿c gi¿ Truong Ng¿c Tu¿ng.
Ngu¿i Mi¿n Trung, d¿c bi¿t là ngu¿i Bình пnh, h¿u h¿t dã quen thu¿c v¿i nh¿ng dòng ca dao nhu:
Ai vào Bình пnh mà nghe,
Nghe tho chàng Lía, vè v¿ Qu¿ng Nam.
*
Chi¿u chi¿u én li¿ng Truông Mây,
C¿m thuong chú Lía b¿ vây trong thành.
*
Câu h¿i tru¿c tiên là có th¿t có nhân v¿t tên là Chàng Lía hay không? Có th¿t có m¿t cu¿c kh¿i nghia c¿a Chàng Lía hay không?
M¿t di¿u du¿c bi¿t ch¿c ch¿n r¿ng, không có chính s¿ nào ghi v¿ Chàng Lía và v¿ cu¿c n¿i lo¿n c¿a Chàng Lía. Nhung m¿t di¿u cung du¿c bi¿t ch¿c ch¿n r¿ng, có m¿t tho tu¿ng ghi l¿i cu¿c d¿i Chàng Lía luu truy¿n ¿ Bình пnh và ¿ nhi¿u noi t¿i Mi¿n Trung Vi¿t Nam. Và n¿n van h¿c dân gian d¿c bi¿t này dã có g¿n 1,350 câu du¿c so¿n ra d¿ k¿ v¿ cu¿c d¿i Chàng Lía.
B¿n van Truy¿n Chàng Lía, hay Van Doan Di¿n Ca th¿c s¿ không thu¿n túy van h¿c, theo nghia chúng ta thu¿ng nghi v¿ Truy¿n Ki¿u hay Chinh Ph¿ Ngâm Khúc. Trong khi Truy¿n Ki¿u c¿a Nguy¿n Du và Chinh Ph¿ Ngâm c¿a пng Tr¿n Côn du¿c bi¿t chính xác tên tác gi¿, thì Truy¿n Chàng Lía không th¿ bi¿t tác gi¿ là ai. Trong khi Truy¿n Ki¿u và Chinh Ph¿ Ngâm du¿c sáng tác cho n¿n van hóa d¿c, thì Truy¿n Chàng Lía du¿c so¿n ra d¿ ph¿c v¿ cho n¿n van hóa sân kh¿u.
...